Odgađanje rađanja, želja za karijerom, učestale rastave, kasni ponovni brakovi i brojni socioekonomski faktori, dovode do toga da žene rađaju u dobi kada je plodnost već umanjena (Šimunić i sar., 2012; prema Štefanac, 2021, prema Ćerimagić, 2023). Neplodnost je često neshvaćen i osjetljiv problem s kojim se suočavaju mnogi parovi i pojedinci širom svijeta. To je stanje koje utječe na sposobnost parova da začnu dijete nakon godinu dana redovnog, nezaštićenog seksualnog odnosa.
Neplodnost utiče na 15% parova globalno
Prema Svjetskoj zdravstvenoj organizaciji (WHO), neplodnost utječe na otprilike 15% parova globalno, što ukazuje na njenu široku učestalost. Neplodnost predstavlja vrlo rasprostranjen problem koji pogađa oko 48,5 miliona ljudi u svetu, sa prosječnom prevalencijom oko 9%.
Istraživanja pokazuju da će jedna od šest osoba širom svijeta imati neki oblik problema sa plodnošću, makar jednom tokom svog reproduktivnog perioda. Na osnovu ovog podatka procjenjuje se da neplodnost pogađa čak 25 miliona stanovnika Evropske unije (Fertility Europe & European Society for Human Reproduction and Embryology, 2017).
Oblici neplodnosti
Svi problemi, pa tako i oni koji dolaze sa medicinskog područja, najbolje se razumiju kada otkrijemo njihove uzročnike. Neplodnost se dugo smatrala samo ženskim problemom, no danas znamo da se ona se gotovo jednako javlja i kod muškaraca i žena.
3 kategorije neplodnosti
- Rješena neplodnost- trudnoća se postiže nakon godinu dana pokušaja začeća, bez medicinskih intervencija;
- Primarna neplodnost – obuhvata parove koji nikada nisu mogli začeti, trudnoća nikada nije ostvarena;
- sekundarna neplodnost- javlja se kod parova koji su prethodno mogili postići začeće, ali sada imaju poteškoće.
Uzroci neplodnosti
Među uzroke neplodnosti spadaju i razne infekcije različitog porijekla, zagađeni okoliš, hrana, rad s opasnim materijama, stres, odlaganje rađanja i starenje, urođeni fizički defekti, gojaznost, te neplodnost koja ima psihičke uzroke (Aničić, 2007 prema Ćerimagić, 2023). Najčešći uzrok neplodnosti kod muškaraca je abnormalnost stvaranja spermija, a kod žena ovulacijska disfunkcija i neprohodni jajovodi (Haxton i Black, 1987; prema Bauman, 2009).
5 uzroka neplodnosti kod muškaraca uključuju:
- Smanjena brojnost ili kvaliteta spermija
- Blokade koje sprječavaju isporuku spermija
- Nasljedni poremećaji
- Hormonski disbalans
- Problemi sa ejakulacijom
5 uzroka neplodnosti kod žena obuhvataju:
- Poremećaji ovulacije
- Oštećenje ili blokada jajovoda
- Problemi s maternicom ili endometrijum
- Premenopauza ili ranija menopauza
- Polycystic Ovary Syndrome (PCOS)
Dijagnostika i tretman liječenja neplodnosti
Liječenje neplodnosti provodi se dijagnostičkim i terapijskim postupcima koji imaju za cilj uspješno ostvarivanje trudnoće U tretman neplodnosti potrebno je da se uključi tim profesionalaca koji čine: ljekar opšte prakse, internista, urolog, ginekolog, reproduktivni endokrinolog koji utvrđuje plan tretmana, nadzire brigu o pacijentu, zatim embriolog koji je zadužen za oplodnju jajnih ćelija, selekciju i rast embriona i medicinske sestre.
Također, mnogi timovi uključuju i socijalnog radnika i psihologa koji obavljaju psihološku procjenu para, provode edukaciju, psihološko savjetovanje i pružaju podršku u pripremi za asistirane reproduktivne tehnologije.
Dijagnosticiranje neplodnosti može uključivati niz testova i pregleda, uključujući analize krvi, ultrazvuk, ginekološke preglede, te specijalizirane testove poput spermiograma za muškarce i histerosalpingografiju za žene. Tretmani liječenja variraju ovisno o uzroku neplodnosti. Na osnovu pregleda i dobijenih nalaza, ukoliko je ustanovljenja dijagnoza neplodnosti, ljekar daje svoje mišljenje i upoznaje pacijente sa procesom bimoedicinske potpomognute oplodnje, te predlaže oblike asistirane reproduktivne tehnologije kao što su: Intrauterina inseminacija (IUI), Injekcija intracitoplazmatske sperme (ICSI) i In vitro oplodnja (IVF).
Emocionalni aspekti – Osjećaji frustracije, tuge, krivnje i ljutnje
Neplodnost može imati dubok emocionalni utjecaj na pojedince i parove. Osjećaji frustracije, tuge, krivnje i ljutnje su česti. Istraživanja pokazuju da osobe koje su bore sa neplodnošću pokazuju veći novi stresa, simptome anksioznosti, depresije, te se bore sa stigomom koja se javlja kao posljedica nerazumjevanja od strane okoline. Važno je potražiti pomoć kroz psihološko savjetovanje, grupe podrške ili razgovor s obitelji i prijateljima. Zapamtite, neplodnost je putovanje koje mnogi prolaze i ne morate ga proći sami. Pročitajte neke od pozitivnih priča naših pacijenata ovdje. Uvijek nas možete kontatirati na besplatni info broj besplatni info broj (080) 020 311.
Danas postoje brojni pristupi i tehnike, koje za cilj imaju da educiraju i pripreme osobe u procesu biomedicinske potpomognute oplodnje, te im olakšaju i pomognu u razumjevanju sebe i neplodnosti.
Zaključak
Razumijevanje neplodnosti prvi je korak prema pronalaženju rješenja. Veliki je napredak medicine na polju ljudske reprodukcije i reproduktivnog zdravlja. Mnogi parovi koji se suočavaju s neplodnošću dobivaju mogućnost da potraže pomoć i ostvare se u roditeljskoj ulozi. Važno je komunicirati otvoreno sa svojim liječnikom i istražiti sve dostupne opcije.
Ukoliko imate pitanja, budite slobodni da nas kontaktirate na besplatni info broj (080) 020 311.
